 |
Co to s� uk�ad kostny?
Poj�cie uk�adu kostnego i dok�adne informacje wyja�niaj�ce ten termin. Definicja uk�adu kostnego napisana w spos�b zrozumia�y.
uk�ad kostny -
zbudowany jest z kom�rek kostnych. Kom�rki kostne uk�adaj� si� w listewki kostne, a listewki uk�adaj� si� zale�nie od si� dzia�aj�cych na ko�ci. Np. na stopie uk�adaj� si� w postaci mostk�w.
Minimum budulca, maksymalna wytrzyma�o��. Ko�ci sk�adaj� si� ze sk�adnik�w organicznych (oko�o 30%) i nieorganicznych (oko�o 70%).
Sk�adniki organiczne: g��wnym sk�adnikiem kom�rek kostnych jest bia�ko. Sk�adniki organiczne nadaj� ko�ciom spr�ysto��.
Sk�adniki nieorganiczne: sole mineralne, czyli: Ca 99% og�lnej zawarto�ci w organizmie cz�owieka, P 88%, Mg 50%. Sk�adniki mineralne nadaj� wytrzyma�o�� ko�ciom.
Budowa ko�ci:
W zale�no�ci od u�o�enia beleczek wyr�niamy istot� zbit�, za� w innych cz�ciach cia�a, gdzie beleczki s� lu�no u�o�one: ko�� g�bczasta. Mi�dzy beleczkami znajduje si� szpik kostny. Pocz�tkowo jest to szpik czerwony (krwiotw�rczy). W miar� up�ywu lat nie ca�y szpik zachowuje czynno�� krwiotw�rcz�.
- szpik czerwony;
- szpik ��ty (nie posiada w�a�ciwo�ci krwiotw�rczych).
W ko�ciach d�ugich zewn�trzna cz�� ko�ci zbudowana jest z istoty zbitej, a wn�trze z istoty g�bczastej. Wewn�trz znajduje si� jama szpikowa.
Ko�ci p�askie, np. czaszki, nie maj� jamy szpikowej. Zewn�trz ko�ci jest przylegaj�ca b�ona okostna mocno unerwiona.
Ko�� jest unaczyniona (okostna). Ko�� bierze intensywny udzia� w przemianie materii i nieustannie zmienia swoj� budow� dostosowuj�c si� do wymaga�. Kawa�ek ko�ci po up�ywie kilku lat ulega usuni�ciu i w tym miejscu powstaje nowy.
Ko�� zmienia si� najbardziej w okresie wzrostu. Ko�ci wzrastaj� na d�ugo�� dop�ki zachowana jest chrz�stka wzrostowa.
Trzon i dwie nasady. Mi�dzy nasad� a trzonem dochodzi najp�niej do wzrostu ko�ci na d�ugo��.
Wyr�niamy trzy fazy tworzenia ko�ci:
1. Faza b�oniasta: ko�� jest b�on�.
2. Faza chrz�stna: powstaj� ogniska chrz�stkotw�rcze.
3. Faza kostna: powstaj� ogniska ko�ciotw�rcze.
Podzia� ko�ci:
1. ze wzgl�du na kszta�t:
- ko�ci d�ugie;
- ko�ci kr�tkie;
- ko�ci p�askie;
- ko�ci nieregularne, np. kr�gi;
- ko�ci pneumatyczne: posiadaj� przestrzenie powietrzne, np. to ko�ci zatoki przynosowej, przez wpuklanie si� jamy nosowej w otaczaj�ce ko�ci: ko�ci: szcz�kowa, czo�owa, klinowa, sitowa, parzysta ko�� skroniowa (narz�d s�uchu i r�wnowagi);
Ilo�� ko�ci w ustroju si� zmienia. Cz�owiek doros�y posiada oko�o 206 ko�ci.
Po��czenia ko�ci:
1. po��czenia �cis�e (sta�e);
2. po��czenia ruchome (stawy).
Ad. 1.
Wi�zozrosty (b�ona jako materia� ��cz�cy), chrz�stkozrosty (chrz�stka), ko�ciozrosty (ko�ci)
Ad. 2.
Stawy daj� mo�liwo�� ruchu. Musz� istnie� sta�e sk�adniki stawu.
Sta�e sk�adniki stawu:
- minimum dwie ko�ci pokryte chrz�stk� stawow�;
- ko�ce ko�ci s� obj�te torebk� stawow�;
- jama stawowa (zawiera lepk� substancj�, kt�ra niweluje tarcie.
Chrz�stki stawowe lubi� ruch, ale szkodz� im przeci��enia.
W stawie mog�, ale nie musz� wyst�powa� sk�adniki sta�e:
- wi�zad�a: tasiemki biegn�ce zewn�trz torebki stawowej, nie s� spr�yste, uniemo�liwiaj� ruchy niepo��dane;
- ��kotki: w stawie kolanowym, to chrz�stki, kt�re dopasowuj� cz�ci ko�ci do siebie;
- panewki;
- obrombki: chrz�stki pier�cieniowate, kt�re pog��biaj� panewk� stawow�.
W ko�ci zachodz� r�ne zmiany. �eby ko�ci dobrze si� rozwija�y i zmienia�y:
- musi by� zachowana przynajmniej umiarkowana aktywno�� ruchowa, najlepiej na �wie�ym powietrzu, poniewa� na skutek dzia�ania promieniowania s�onecznego powstaje witamina D; witamina D jest r�wnie� wch�aniana z przewodu pokarmowego;
- musz� dzia�a� odpowiednie hormony - przytarczyczki (4), kt�re produkuj� parathormon przy tarczycy, kt�ry pobudza czynno�� osteoklast�w, kalcytonina produkowana przez tarczyc� (zmniejsza zawarto�� Ca we krwi, a zwi�ksza si� zawarto�� Ca w ko�ciach);
- odpowiednia dieta z odpowiedni� ilo�ci� Ca, bia�ko i witamina C s� potrzebne do tworzenia kom�rek kostnych;
- zdrowy tryb �ycia.
Rozw�j ko�ci:
Ko�� uzyskuje maksymaln� mas� do 30 roku �ycia. Ko�ci gromadz� Ca i inne sole mineralne, a w p�niejszym wieku korzystamy z zasob�w w ko�ciach.
Rola ko�ci:
- tworz� rusztowania, nadaj� kszta�t;
- bierny narz�d ruchu, dopiero poprzez mi�nie wprawiane s� w ruch;
- os�aniaj� pewne cz�ci cia�a (klatka piersiowa, czaszka, ko�ci miednicy);
- magazynuj� Ca, P, Mg i inne sole mineralne;
- czynno�� krwiotw�rcza (szpik).
|
Copyright
© cotojest.info 2007
Wszelkie prawa zastrze�one. |
